Kirlenen atmosfer, salgın hastalıklar, kimyasal reaksiyonlar, artık insanlığı maskeye mahkum etmiş, solunum yollarını korumak hem zorunlu, hem de gerekli hale gelmiştir. 

Muadillerine kıyasla koruyucu özelliği %95 ile %99 olan N95 maskeler, pandemi salgınından korunmada etkili olduğu gibi, solunum sağlığını tehdit eden üretim tesislerinde de kullanımı hayati açıdan önem teşkil etmektedir.

Bu sebeple; Hastane, poliklinik, laboratuar hizmetleri, Kimyasal madde üretim ve ilaçlama ile endüstriyel imalathanelerde N95 maske kullanımı tercih edilmektedir.

Yüksek filtrasyon özelliği, pratik kullanımı, yüzü tamamen kavrayan ve hava giriş çıkışını tamamen engelleyen koruyucu yapısı itibariyle havada bulunan toz, partikül, enfeksiyon, virüs ve aerosollere karşı bariyer görevi üstlenen N95 maskeler, EN ve CE güvencesi altında satışa sunulmaktadır.

Tamamen steril ortamda, el değmeden üretilen ve kesintisiz 8 saat aktif koruma özelliği bulunan bu maskeler, eczane ve medikal marketlerde satışa sunulmakta olup, son dönemlerde online satış yapan dijital platformlarda da yer almaya başlamasıyla birlikte, yurdun her bölgesinden n95 maskeye rahat ulaşım kolaylığı sağlanmış olmuştur.

Kutu içerisinde, tek tek ambalajlı halde 10-30 adet arasında satılan bu maske çeşitleri, artık her bütçeden ve her mecradan kimselerin, rahatlıkla ulaşabileceği uygun fiyat avantajları ile maske marketlerde yerini almakta, çok kolay temin edilebilmektedir.

İnsan sağlığını koruma, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını kontrol altına alma, atmosferde bulunun zararlı gaz ve partiküllerin vücuda girmesini engelleme aşamasında yardım alınan maskeler, tıbbi maskeler ve solunum koruyucular olarak iki kategoriye ayrılmaktadır.

Pandemi sürecinin hayatımıza girmesiyle birlikte vazgeçilmez aksesuarımız haline gelen tıbbi maskeler, büyük, küçük, çocuk, yaşlı demeden herkes tarafından kullanılmaya başlamış, hastalığın bir nebzede olsa yayılım hızının önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

ağız ve çeneyi tamamiyle kaplayan ve burun kısmından ince bir tel ile hava giriş çıkışını engelleyecek biçimde tasarlanmış tıbbi maskeler, ekonomik ve ulaşılabilir olmasından dolayı günlük hayatta en çok tercih edilen maske çeşitleri arasındadır. 

Tek yönlü koruma özelliği bulunan bu maskeler, kuru ortamda 4 saat, sadece mevcut kişide bulunan hastalığın dışarıya damlacık yolu ile yayılmasının önüne geçmede etkilidir. Sağlıklı olan bir bireyi, dışarıdan gelecek bulaşıcı hastalıklara karşı %100 koruma kapasitesi bulunmayan tıbbi maskeler, bu yüzden yüksek risk faktörünün hakim olduğu alanlarda kullanımı önerilmemektedir. Tek kullanımlık olup, ıslanması, el ile temas edilmesi,kirlenmesi, yırtılması, riskli alanlara girilmesi durumunda derhal yenisi ile değiştirilmesi önerilmektedir.

Koruyucu özelliği cerrahi maskelere kıyasla daha yüksek ve başarılı olan Solunum koruyuc maskeler, yüksek filtrasyon özelliği ve çift yönlü koruma kapasitesi ile Hastane, poliklinik, laboratuar, üretim tesisleri ve covid şüphesi bulunan alanlarda tercih edilmekte, %95-99 oranında koruma özelliği göstermektedir. Uygun şartlarda,( ıslanmadığı, el temasının gerçekleşmediği) durumlarda 8 saat kesintisiz süre boyunca koruyuculuğunu sürdürmektedir.

Tek tek ambalaj halinde satışa sunulması da temassız olması açısından bir avantaj olan solunum maskeleri, yıkanmamalı, tekrar tekrar kullanılmamalı, uygun koşullarda imhası yapılmalıdır.

Bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunması aşamasında maskenin önemi çok büyüktür hiç şüphesiz. Fakat maske takmak kadar maskeyi korumak ta bir o kadar önemlidir.

İster sağlıklı olsun ister, taşıyıcı, isterse temaslı, mutlaka uygun şartlarda muhafaza edilmiş ve temin edilmiş bir maske tercih edilmeli, kurallar çerçevesinde kullanma ve imha etme yönergeleri izlenmelidir.

Günlük hayatta tıbbi maskelerden yardım alırken, endüstriyel ve sağlık sektöründe, yüksek filtrasyon özelliğinden dolayı, solunum koruyucu maskeler tercih edilmektedir. Tıbbi maskeler tek yönlü koruma sağladığı gibi, solunum koruyucu (ffp, N95 maskeler) çift yönlü, maksimum koruma özelliği ile %95 oranında etkilidir.

Hangi tip yada hangi çeşit maske takılacak olursa olsun, mutlaka dikkat edilmesi gereken noktalar vardır.

Dışarı çıkmadan ve maskeye dokunmadan önce mutlaka eller sabunu su ile dezenfekte edilmelidir. Katlı kısmı dışarıda kalacak biçimde yön ayarı yapıldıktan sonra, bağcıklarından tutarak, maske bölümüne temas etmeden, kulak yada baş kısmına geçirilen maskeler, daha sonra çene ve burnu tamamen kapatacak biçimde yüze ayarlanmalıdır. Telli tıbbi maske kullanılıyorsa, teller burnu kavrayacak biçimde sıkıştırılmalı, maske çene altına kadar katlı yerlerinden açılarak kavranması sağlanmalıdır.

Takıldıktan sonra hiç bir şekilde el ile müdahale edilmemesi gereken maskeler , çene altına indirilmemeli, el ile temasından kaçınılmalı, ıslanması, hapşırık yada öksürük durumlarında yenisi ile değiştirlmesi gerekmektedir.

Maskeyi çıkarırken de yine bağcık kısmından tutarak, ön bölme ile temas etmeden çıkarılmalı, sonrasında yine ellerin dezenfekte edilmesi sağlanmalıdır.

 Tek kullanımlık olan ve kesinlikle başkası ile paylaşılmaması gereken maskeler, kullanım süresini doldurduktan sonra yenisi ile değiştirilmeli, değiştirildikten sonra da eller yine dezenfekte edilmelidir. Kullanılmış maskeler, dış ortamla temas etmeyecek biçimde, kapalı çöp kutularına atılmalı, böylelikle varsa mevcut bir bulaşı riski, yayılmasına engel olmuş olunmalıdır. 

Mesleki maruziyet lerin önüne geçmek amaçlı, hava yolu ile vücuda girerek solunum sistemini ve sağlığı tehdit edecek unsurlardan korunmak amaçlı, sağlık, endüstriyel ve kimya sektöründe kullanılması öngörülen Solunum koruyucu maskeler, FFP1, FFP2, (N95), FFP3 kategorilerinde, koruyucu özelliklerine göre sınıflara ayrılmaktadır.

FFP1 solunum koruyucular. 0.6 micronluk, %78 filtrasyon özelliği göstermekte, üretim tesislerinde meydana gelen toksik olmayan tozlardan korunmak amaçlı kullanılmaktadır.

Yekpare tasarımI, agız, çene ve burunu tamamen kapatacak biçimde olup, baş bağı maskenin yüzde kaymadan uzun süre kalabilmesine imkan tanımaktadır.

FFP2 (N95)Solunum maskesi ise; yine imalathanelerde üretim sırasında ortaya çıkan zehirli is, duman, toz, aerosol gibi zararlı etmenlerden korunmak amaçlı kullanılan maske çeşididir. Bunun yanı sıra pandemi sürecinin başlamasıyla birlikte, havada yada yüzeyde asılı kalan mutajenik parçacıklardan bulaşan Coronavirus e karşı korunmada da etkin rol oynadığı için de tercihler arasında yer almaya başlamıştır.

0.5 micronluk fitre sistemi %94 koruma sağlamakta olup, maden endüstrisi ile sağlık sektörü en çok kullanılan sektörler arasındadır.

FFP3 solunum koruyucu maskeler de; sağlık açısından oldukça ciddi sorunlar doğurabilecek zehirli ve radyoaktif tozlar,  kanserojen etkiye sahip ince toz, is, duman, partikül, aerosol ve virüse karşı korunmak amaçlı yine pek çok üretim tesislerinde ve sağlık sektöründe kullanılması öngörülmektedir.

0.1 micronluk filtrasyon özelliği ile muadillerine göre %95 en etkili solunum koruması sağlayan bu maskeler, yarım yüz tasarımı ile bütün solunum sistemi organlarını kapatacak biçimde takılmakta ve kullanılmaktadır.

 Her birinin de kişiye özel olarak kullanılması ve uygun koşullarda takılıp, uygun koşullarda imha edilmesi gereken maskeleri, toplumsal ve bireysel sağlığın korunması için bu kriterler göz ardı edilmemelidir.

Ciddi boyutlara ulaşan coronavirus pandemisiyle birlikte maskeler zorunluluğumuz haline gelmiş, alışık olmadığımız bir materyal, birden hayatımızın en önemli donanımları arasına girmiştir.

Bu denli ihtiyaç ve kullanımı zorunluluk gerektiren maskelerde, dönem dönem tedarik edilme sorunu baş göstermiş, insanlar kendi maskesini kendi yapma eğilimine yönelmiştir. Her ne kadar koruyucu özelliği yüksek standartlarda olmasa da tek kullanımlık maskeler, hem ekonomik olması hemde rahat ulaşılabilir olması açısından en çok kullanılan maske tipi arasında yer almaktadır.

Mevzubahis sağlık olunca maddi konuların bir kenara bırakılması gerekmektedir. Sadece bir kaç saat, tek yönlü koruma sağlayan tıbbi maskeler mi? yoksa çift taraflı %95 oranında koruyuculuğu olan N95 maskelerin mi şu kritik dönemde kullanımı tercih edilmelidir.

Yüksek filtrasyon özelliği, uzun süre aynı performansta kullanım avantajı, hafif ve yüzü tam kavrayan pratik tasarımı ve damlacık yolu ile bulaşan coronavirus’e karşı korunmada en etkili ekipman olan N95 maskeler, bu sebeple hastane, poliklinik, laboratuvar ve tüm virüs ile mücadele eden merkezlerde güvenle kullanılmaktadır.

Aktif olarak, ıslanmadığı ve kirlenmediği sürece 8 saat koruyuculuğu devam eden bu maske çeşitleri, sürekli olarak yenisi ile değiştirilme durumu olmadığı durumlarda hekimler tarafından çeşitli dezenfekte edilme yoluna gidilmiştir ve bu da sadece ‘’R( reusable) tekrar kullanılabilir etiketi bulunan maskelerde uygulanmaya başlanmıştır.

Mevcut tasarımını bozmadan, performansından taviz vermeyecek biçimde, hastanelerde gerçekleştirilen temizleme aşamaları şu şekildedir.

1- Buharlaştırılmış Hidrojen Peroksit ile sterilizasyon

2-UV ışın ile sterilizasyon

3-Etanol ile sterilizasyon (maskenin muhteviyatında bozulmalar olduğu için önerilmemektedir)

3 defaya kadar aynı işleme maruz kalabilen ve koruyuculuğundan hiç bir şey kaybetmeyen N95 maskeler, hastanelerde bu şekilde steril edilerek tekrar tekrar kullanılmaktadır.

Peki eve bu maskelerin temizliği nasıl yürütülmelidir? 

Maskelerin liflerinde bozulmalar meydana geldiği için evde deterjanlı su ile çitileme, sıkma, yıkama yöntemi önerilmemektedir.

Solunum koruyucu maskelerin en bilinen ve coronavirus salgını ile birlikte en çok kullanılan maskelerden biri haline gelen N95 maskeler, 0.5 micronluk ultra ince lif sistemi sayesinde havadaki zehirli ve zararlı aerosol, toz, is, partikül gibi etmenleri %95 oranında filtreleyerek, solunum sistemini korumaya yardımcı olmaktadır.

Sağlık sektörünün yanı sıra endüstriyel imalathanelerde de solunum sistemini korumak adına tercih edilen N95 maskeler, uzun ömürlü ve yüksek performanslı koruma özelliği ile güvenilir bir bireysel koruyucu ekipmandır.

N95 maske, tek tek ambalajlanmış halde, steril olarak satışa sunulmaktadır. Bu sebeple kullanılmaya başlanması da yine aynı hijyenikliğini koruyacak düzeyde olmalıdır.

Maskeyi takmadan ve ambalajından çıkarmadan önce, eller sabunlu su yada dezenfektanla temizlenmelidir. Ambalajından bağcık kısmandan tutarak çıkarılan maske, yine aynı şekilde, ağız kısmına dokunmadan, bağcık kısımlarından tutarak başa geçirilmelidir.

Burun, ağız ve çeneyi tamamen kavrayacak biçimde ve hava giriş çıkışını engelleyecek biçimde yüze oturması sağlandıktan sonra, bir daha asla maske ile temas edilmemeli, oynanmamalı ve çene altına indirilmeden kullanımına devam edilmelidir.

Doğru koşullarda kullanıldığında, koruyuculuk süresi 8 saat olan N95  maskeler, ıslanma, kirlenme, yırtılma yada deforme olma durumunda yenisi ile değiştirilmeli, kullanıldıktan sonra kapalı çöp kutularında imha edilmelidir.

Eğer steril etme ortamı sağlanacak bir donanıma sahipse, hastane yada poliklinik gibi uygun ısı koşullarında üzerinde ‘’R’’ (tekrar kullanılabilir) ibaresi bulunan maskeleri  steril edilebilir, yeniden aynı kişi tarafından kullanılabilir.

Sağlıklı yaşam; sağlıklı bir nefes, sağlıklı bir atmosfer ve sağlıklı solunum yollarından geçmektedir. Endüstriyel alan,maden, inşaat, mobilya sanayi gibi daha pek çok sektörde, üretim aşamasında ortaya çıkan zararlı toz, partikül, duman, is ve aerosollere karşı solunum sistemini korumak amaçlı kullanılan FFP tipli maskeler, %95 koruyuculuğu ile risklere karşı büyük avantaj sağlamaktadır. Filtrasyon özelliğine göre 3 kategoriye ayrılan FFP (toz maskeleri)

 FFP1;  zararlı olmayan ince toz ve partiküllere karşı koruma. 

FFP2; Zehirli, zararlı, kanserojen etkiye sahip toz ve elementlere karşı solunum sistemini korumada etkili olurken aynı zamanda damlacık yolu ile bulaşan virüs ve bakteri kaynaklı hastalıklardan korunmak amaçlı da kullanılmaktadır.

FFP3; Solunum yolları için yüksek risk teşkil eden alanlarda kullanılması önerilen maske çeşididir.

Mesleki maruziyet lerin önüne geçmek, insan sağlığını koruma altına almak, üretim aşamasında rahat çalışma ortamı yakalamak için solunum maskelerinin yardımına ihtiyaç vardır. Yapısı gereği tıbbi maskelere kıyasla daha mukavemetli ve koruyucu özelliği maksimum olan toz maskelerinin, hava giriş çıkışı daha emniyetli olması açısından gönül rahatlığı ile kullanım imkanı sağlamaktadır. Uzun süreli kullanım için uygun alt yapıya sahip olması da aynı zamanda ekonomik olarak avantaj sağlamaktadır.

Yarım yüz maskesi olarak tabir edilen, ağzı burnu, çeneyi tamamen kapatacak biçimde tasarlanmış toz maskeleri, üretim aşamasında diğer koruyucu ekipmanlar ile birlikte (gözlük, kulaklık, tulum) kullanıldığında daha güvenilir ve daha sağlıklı ortamlarda çalışabilme imkanı sağlamaktadır.

Valfli ve valfsiz olarak da iki çeşiti bulunan toz maskeleri, ortamın risk durumuna göre seçimi yapılmakta, yüksek riziko durumlarının hakim olduğu alanlarda valfsiz toz maskelerinin kullanılması önerilmektedir.

Yırtılma, kirlenme, ıslanma olmadığı sürece aktif olarak 8 saat koruyucu özelliğini kaybetmeyen toz maskeleri, aynı zamanda ‘’R’’ ibareli olan seçenekleri ile dezenfekte edildikten sonra tekrar kullanılabilme avantajı sunmaktadır.

Maden, mobilya, inşaat, tekstil sektöründe imalat aşamasında ortaya çıkan zararlı yada zararsız tozlar, solunum yolu vasıtası ile vücuda girmekte, istenmeyen sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu gibi mesleki maruziyetlerin doğuracağı istenmeyen sonuçlarla karşılaşmamak için yardımcı, koruyucu ekipmanlardan yardım almak şarttır. 

Havada asılı kalan toz, partikül, aerosol ve diğer kanserojen etmenlerden korunmak için tasarlanmış solunum koruyucu maskeler(FFP1-2-3) bu donanımların başında gelmektedir.

Filtrasyon ve micron özelliklerine göre gruplara ayrılan bu maskeler, doğru koşullarda kullanıldığında %99a varan koruma sağlamaktadır.

Zararsız basit tozlara karşı bariyer görevi üstlenen FFP1, zararlı ince toz ve partikül lerden korunmak için kullanılan FFP2, zehirli ve kanserojen aerosellerin bulunduğu ortamlarda kullanması zorunlu FFP3 maskeler endüstriyel alanların üretim şartlarına bağlı olarak seçilmektedir.

Solunum maskelerinin aynı zamanda ventilli ve ventilsiz olarak iki seçeneği bulunmaktadır. Maskenin ağız kısmında ekstra hava girişi sağlamak ve nefes alıp vermeyi daha rahat gerçekleştirebilmek amaçlı bulunan ventiller bir kapak vari tarzı ile maskede yer almakta, tercihe bağlı kullanılmaktadır. Her ne kadar koruyuculuğu aynı oranda devam etse de yüksek riskli alanlarda ventilli maskelerin kullanımı önerilmemektedir.

Yüze yük bindirmeyen hafif yapıları, antialerjik lif dokusu, pratik baş bandı ve steril yapıları ile uzun süreli kullanımda dahi konforlu, yormayan, terletmeyen bir maske kullanım avantajı sağlamaktadır. 

Mukavemetli yapısı uzun aktif süreli kullanıma elverişli olup, ‘’R’’güvenceli solunum maskeleri dezenfekte edilebilir, ‘’NR’’ etiketli maskeler ise tek kullanımlık olarak tescillenmiştir. Medikallerden ve online marketlerden rahatlıkla temin edilebilen endüstriyel maskeler, uzun süreli kullanım avantajı sağlaması açısından hem bütçeyi hem de sağlığı koruma altına almaktadır.

Oldukça ciddi sağlık sorunlarına yol açan ve hatta ölüme kadar götüren yeni nesil coronavirüs pandemisi, tüm dünyayı etkisi altına almış, insanların yaşam şartlarını baştan yeniden yazdırmıştır.

Hızlı kontamine etkisi göstermesi, kitlesel enfekte ve vefat olumsuzluklarını beraberinde getirmekte, solunum yolları hastalıklarını tetiklemektedir. Bu gibi ciddi bir salgınla mücadele de en önemli kural hijyen ve maskedir. Günlük hayatta artık herkesin kullanması zorunlu olan ve kullandığı maskelerin genelini tıbbi maskeler kapsamaktadır. Dışarıdan gelecek tehditlere karşı koruyucu özelliği çok etkili olmayan bu maskeler genellikle bireysel mevcut damlacıkların etrafa yayılmasını engelleyecek potansiyele sahiptir. Coronavirus gibi oldukça güçlü ve hızlı yayılan bir virüsün izolasyon yönteminde yine bu güce mukavemet gösterecek bir maske den yardım almak şarttır.

N95 maskeler; hastane, yoğun bakım, poliklinik, laboratuvar, numune alma odaları ve diğer sağlık bölümlerinde kullanılması bir o kadar önemli ve şart olan maske tipidir. 0.5 micronluk, yüksek filre özelliği ile dışarıdan gelen havayı %95 oranında süzen bu maskeler, aynı zamanda çift yönlü koruma sağlamaktadır. Ağız, burun ve çeneyi tamamen kavrayan ve kesinlikle hava ile temasını engelleyecek biçimde yekpare tasarlanan bu maskeler, yüze yük bindirmeyen hafif yapısı ile uzun süre rahatlıkla kullanılacak doku ve lif sistemine sahiptir.

Yoğun bakım odalarında enfekte hastalar ile temas halinde olan sağlıkçıların, hastalık şüphesi taşıyan kolonize insanlardan numune almada görevli laborantların, poliklinik hizmeti veren doktorların, hasta bakımı ile ilgilenen hemşire ve personellerin kendi sağlıklarını koruma ve daha fazla bulaşıya yol açmama aşamasında N95 maskeleri, yönergeler doğrultusunda kullanmaları önerilmektedir.